Wat met laattijdige werknemers tijdens stakingen en protesten?
Met de verkiezingen in zicht merken we steeds een aanzienlijke stijging van stakingen allerhande. Vaak blokkeren de actievoerders wegen en ontstaan er ellenlange files. De recente boerenbetogingen zijn daar een duidelijk voorbeeld van. Maar is het te laat komen op je werk als gevolg van file(s) een geldig excuus?
Verklaring versus excuus
Het wordt vaak door elkaar gehaald ‘een verklaring ‘en een ‘rechtvaardig excuus’. Op zich kan fileleed een rechtvaardiging zijn voor te laat komen op het werk. Maar dit geldt niet voor de dagelijkse file, aangekondigde wegenwerken of een duidelijk aangekondigde staking of wegblokkade. Dan is de verklaring voor het te laat komen de file, maar is de file geenszins een rechtvaardig excuus. Bovendien kan het frequent te laat komen door de werkgever ingeroepen worden als een reden tot ontslag door het overtreden van de arbeidsovereenkomst.
Goede afspraken maken goede vrienden
Een werkgever mag van zijn werknemer verwachten dat hij zijn mobiliteit goed organiseert. Wanneer fileleed als gevolg van een betoging duidelijk werd aangekondigd, kan je verwachten dan hij spontaan het openbaar vervoer neemt, een ander traject kiest en/of vroeger uit huis vertrekt. Uiteraard zijn spontane stakingen en een ongeval welke zorgen voor uitzonderlijke files daartoe de uitzondering. Het omgekeerde geldt ook voor aangekondigde stakingen bij het openbaar vervoer. Dan neem je misschien best de wagen of ga je autodelen met anderen. Bij spontane stakingen, technische problemen, ongevallen e.d.m. vraagt de werknemer – hoewel niet verplicht – best een vertragingsattest op bij de vervoersmaatschappij. Dat kan aan de loketten of online. Dergelijke verantwoording maakt het voor zowel werkgever als werknemer aangenamer.
We mogen dit ook niet eenzijdig bekijken, ook de werkgever kan proactief reageren op aangekondigde mobiliteitsproblemen. Hij kan maximaal thuiswerken inschakelen, tijdelijk glijdende uren invoeren of afspraken maken dat de uren van te laat komen op een ander moment ingehaald worden. In extreme gevallen zoals het volledig blokkeren van een haven, kan een bedrijf in het havengebied zelfs technische werkloosheid inroepen. Hoewel we dan in een grijze zone opereren en de overheid dan enige rekbaarheid moet vertonen.
Hoe zit het met het loon?
In principe geldt hier zowat dezelfde regeling. Het loon moet uitbetaald worden als er een onvoorzien voorval zich voordoet op de weg naar het werk. Bij structurele files, aangekondigde stakingen, aangekondigde wegenwerken enz, is het voorval gekend alvorens de werknemer naar het werk vertrekt en moet de werkgever bijgevolg geen loon uitbetalen voor de niet gepresteerde uren.
Maar ook hier betreft het een grijze zone waarbij er voor werkgevers en werknemers nogal wat ruimte is voor interpretatie. Ook hier zijn goede afspraken gewenst en is enige soepelheid langs beide kanten de meest gerede weg.
Boerenprotest als case
Hoewel het boerenprotest was aangekondigd, was het op de eerste dag van de staking moeilijk voorspelbaar waar de wegblokkades zouden plaatsvinden. Zouden het filterblokkades zijn of het volledig lamleggen van alle verkeer? Niemand wist het – zelfs de boeren niet. Dit was voor de werknemer bijgevolg moeilijk in te schatten op de eerste dag. Laat ons vooral niet vergeten dat het werd aangekondigd als een ‘wilde staking’. De werkgever zou zich aldus op de eerste dag best soepeler opstellen en wel nog het loon voor de verloren uren uitbetalen. Dit geldt dan weer niet meer voor de tweede dag van de protesten, want dan is de voorspelbaarheid groter. Op de tweede dag kan verwacht worden van de werknemer dat hij zijn mobiliteit goed organiseert. Tenzij uiteraard de onvoorspelbaarheid van de boeren ook op de tweede dag bepaalde grenzen overstijgt. Ook hier is communicatie aangewezen. Maak daarover afspraken met je personeel. Wees duidelijk.
Slotsom
Een verklaring is geen excuus. Uw werknemer moet zijn mobiliteit bij te verwachten problemen zelf efficiënt organiseren. Maar als werkgever kan je hen daar een handje bij helpen. Efficiënte communicatie, wederzijds begrip en goede afspraken zullen niet alleen de werksfeer ten goede komen maar ook zorgen voor economische maximalisatie. Tip voor werkgevers: voorzie hoe dan ook een noodplan; continuïteit is goud waard.
Vandewalle Ignace
